Bài 39: Vấn đề khai thác lãnh thổ theo chiều sâu ở Đông Nam Bộ - Địa lí lớp 12

1. Khái quát chung

- Gồm 6 tỉnh (TP.HCM, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu).

- Diện tích nhỏ (23,6 nghìn km²), dân số 12 triệu người thuộc loại trung bình.

- Là vùng kinh tế dẫn đầu cả nước về GDP (42%), giá trị sản xuất công nghiệp (55,6%) và hàng hóa xuất khẩu.

- Sớm phát triển nền kinh tế hàng hóa.

- Vấn đề khai thác lãnh thổ theo chiều sâu là vấn đề kinh tế nổi bật của vùng.

2. Các thế mạnh và hạn chế chủ yếu của vùng

a. Vị trí địa lí

Giáp với đồng sông Cửu Long, Tây Nguyên là những vùng nguyên liệu dồi dào để phát triển công nghiệp chế biến.

b. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

* Thế mạnh

- Đất đai: đất badan chiếm 40% diện tích của vùng, đất xám bạc bạc màu trên phù sa cổ, thoát nước tốt.

- Khí hậu: cận xích đạo => hình thành các vùng chuyên canh cây công nghiệp, cây ăn quả cận nhiệt đới qui mô lớn.

- Thủy sản: gần các ngư trường lớn, nguồn hải sản phong phú => phát triển ngư nghiệp.

- Rừng ngập mặn để nuôi trồng thủy sản nước lợ. Có vườn quốc gia Cát Tiên, khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ.

- Khoáng sản: dầu khí với trữ lượng lớn, sét, cao lanh => thúc đẩy ngành công nghiệp năng lượng, vật liệu xây dựng.

- Sông: hệ thống sông Đồng Nai có tiềm năng thủy điện lớn.

* Hạn chế:

- Mùa khô kéo dài, thiếu nước ngọt.

- Diện tích rừng tự nhiên ít.

- Ít chủng loại khoáng sản.

c. Kinh tế – xã hội

- Nguồn lao động: có chuyên môn cao.

- Cơ sở vật chất kĩ thuật: có sự tích tụ lớn, có nhiều trung tâm công nghiệp lớn.

- Cơ sơ hạ tầng: thông tin liên lạc và mạng lưới giao thông phát triển, là đầu mối của các tuyến đường bộ, sắt, biển, hàng không.

3. Khai thác lãnh thổ theo chiều sâu

- Khái niệm khai thác lãnh thổ theo chiều sâu là: việc nâng cao hiệu quả kthác lãnh thổ trên cơ sở đẩy mạnh đầu tư vốn, khoa học-công nghệ, nhằm khai thác tốt nhất các nguồn lực TN, KT-XH, đảm bảo duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, đồng thời giải quyết tốt các vấn đề xã hội và bảo vệ MT).

a. Công nghiệp

* Biện pháp

- Tăng cường cơ sơ hạ tầng.

- Cải thiện cơ sở năng lượng.

- Xây dựng cơ cấu ngành công nghiệp đa dạng.

- Thu hút vốn đầu tư của nước ngoài.

* Kết quả

- Phát triển nhiều ngành côngnghiệp đầu tư cho các ngành công nghệ cao.

- Hình thành các khu công nghiệp, khu chế xuất,…

- Giải quyết tốt vấn đề năng lượng.

b. Dịch vụ

* Biện pháp

- Hoàn thiện cơ sở hạ tầng dịch vụ.

- Đa dạng hóa các loại hình dịch vụ.

- Thu hút vốn đầu tư của nước ngoài.

* Kết quả: Vùng ĐNB dẫn đầu cả nước về tăng nhanh và phát triển hiệu quả các ngành dịch vụ.

c. Nông – lâm nghiệp

* Biện pháp

- Xây dựng các công trình thủy lợi.

- Thay đổi cơ cấu cây trồng.

- Bảo vệ vốn rừng trên vùng thượng lưu sông. Bảo vệ các vùng rừng ngập mặn, các vườn quốc gia.

* Kết quả

- Công trình thủy lợi Dầu Tiếng là công trình thủy lợi lớn nhất nước.

- Dự án Phước Hoà cung cấp nước sạch cho các ngành dịch vụ.

- Là vùng chuyên canh cây CN lớn của cả nước.

d. Kinh tế biển

* Biện pháp: Phát triển tổng hợp: khai thác dầu khí ở vùng thềm lục địa, khai thác và nuôi trồng hải sản, phát triển du lịch biển và GTVT.

* Kết quả

- Sản lượng khai thác dầu tăng khá nhanh, phát triển các ngành công nghiệp lọc dầu, dịch vụ khai thác dầu khí,…

- Đánh bắt và nuôi trồng thủy sản phát triển.

- Cảng Sài Gòn lớn nhất nước ta, cảng Vũng Tàu.

- Vũng Tàu là nơi nghỉ mát nổi tiếng, cơ sở dịch vụ lớn về khai thác dầu khí.