Bài 26: Xicloankan - Hóa Học 11

1. Cấu tạo: 

          - Xicloankan là những hidrocacbon no có mạch vòng. Chúng ta chỉ xét các xicloankan có một vòng

          

        - Công thức chung: C_nH_2n, n >= 3

       - Trong phân tử xicloankan, các nguyên tử cacbon liên kết với nhau bằng liên kết sigma tạo ra mạch vòng. Nguyên tử cacbon của vòng liên kết với các nguyên tử hidro hoặc mạch gốc ankyl

2. Tính chất hoá học:

       - Phản ứng thế: Nguyên tử hidro trong phân tử xicloankan có thể bị thay thế bởi nguyên tử halogen

                      

     - Phản ứng cộng mở vòng: 

              + Xiclopropan, xiclobutan và xicloankan vòng 3 hoặc 4 cạnh có phản ứng cộng vơi hidro. Phản ứng làm gãy một trong các C–C của vòng và hai nguyên tử hidro cộng vào hai đầu của liên kết vừa bị gãy tạo thành ankan tương ứng

                   

                + Riêng Xiclopropan và các xicloankan vòng 3 cạnh còn tác dụng được với brom hoặc axit

                 

         - Phản ứng tách:                C₆H₁₂ → C₆H₆ (benzen) + 3H₂

        - Phản ứng oxi hoá:             C_nH_2n + 3n/2 O₂  ^to→ nCO₂ + nH₂O

3. Điều chế:

        - Xicloankan được lấy chủ yếu từ việc chưng cất dầu mỏ. Ngoài ra một số xicloankan còn được điều chế từ ankan

        - Vd:                     CH₃ – (CH₂)₄ – CH₃ ^to,xt→ H₂ + C₆H₁₂

4. Ứng dụng:

       - Dùng làm nguyên liệu, dung môi, làm nguyên liệu điều chế các chất khác