Bài 29: Anken - Hóa Học 11

1. Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp

    - Dãy đồng phân anken:
        + Công thức phân tử chung: CnH2n (n >= 2)
        + Gọi là anken hay olefin
    - Đồng phân
        + Đồng phân cấu tạo:
       Etilen và propilen không có đồng phân anken.
       Bắt đầu từ C4H8 là có đồng phân cấu tạo.
        + Đồng phân hình học
       Trong phân tử anken, mạch chính là mạch cacbon dài nhất có chứa liên kết đôi C = C
       Có hai loại đồng phân hình học là cis- và trans-. 
    - Danh pháp
        + Tên thông thường
       Xuất phát từ ankan bằng cách đổi đuổi -an thành -ilen.
        + Tên thay thế
       Xuất phát từ ankan bằng cách đổi đuổi -an thành -en.
       Từ C4H8 trở đi trong tên anken cần thêm số chỉ vị trí nguyên tử C đầu tiên chứa liên kết đôi.

2. Tính chất vật lý

    - Ở điều kiện thường, anken từ C2H4 đến C4H8 là chất khí; C5H10 trở đi là chất lỏng hoặc rắn.
    - Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng tăng dần theo phân tử khối
    - Nhẹ hơn nước ( D < 1g/cm3 ), không tan trong nước

3. Tính chất hóa học

    Tính chất hóa học đặc trưng: dễ dàng tham gia phản ứng cộng.
    - Phản ứng cộng:
        + Cộng hidro: tạo ankan tương ứng
        + Cộng halogen: Phản ứng cộng Brom dùng để phân biệt ankan và anken.
        + Cộng với HX
       Quy tắc cộng Mac-cop-nhi-cop.
    - Phản ứng trùng hợp
        Là quá trình kết hợp liên tiếp nhiều phân tử nhỏ giống nhau hoặc tương tự nhau tạo thành những phân tử rất lớn
    - Phản ứng oxi hóa
        + Oxi hóa hoàn toàn: tạo CO2 và H2O
        + Oxi hóa không hoàn toàn: phản ứng với thuốc tím là phản ứng phân biệt anken với ankan

4. Điều chế

    - Phòng thí nghiệm
        Etilen điều chế từ ancol etylic
               $C_2H_5OH \overset {H_2SO_4 đặc, 170^oC} \rightarrow CH_2 = CH_2 + H_2O$
    - Công nghiệp
        Từ anken bằng phản ứng tách hidro
               $C_nH_{2n+2} \overset {t^o, xt}\rightarrow C_nH_{2n} + H_2$

5. Ứng dụng

    - Anken và dẫn xuất là nguyên liệu cho nhiều quá trình sản xuất.
    - Etilen, propilen, butilen làm chất đầu tổng hợp các polime có nhiểu ứng dụng