Bài 30: Ankadien - Hóa Học 11

I. ĐỊNH NGHĨA VÀ PHÂN LOẠI

1. Định nghĩa

- Ankađien là hiđrocacbon mạch hở có 2 liên kết đôi C = C trong phân tử.

- CTPT chung là: C_nH_2n–2 (n ≥ 3)

2. Phân loại

Dựa vào vị trí tương đối của liên kết đôi có thể phân ankadien thành 3 loại:

- Ankadien có 2 liên kết đôi cạnh nhau

- Ankadien có 2 liên kết đôi cách nhau 1 liên kết đơn được gọi là ankadien liên hợp

- Ankadien có 2 liên kết đôi cách nhau từ 2 liên kết đơn trở lên 

II. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC

1. Phản ứng cộng

a) Cộng hidro

CH₂ = CH – CH = CH₂ + 2H₂ → CH₃ – CH₂ – CH₂ - CH₃

b) Cộng brom

Cộng 1,2:

Cộng 1,4:

Cộng đồng thời vào 2 liên kết đôi:

CH₂=CH–CH=CH₂ + 2Br₂ (dd) → CH₂Br –CHBr - CHBr-CH₂Br

c) Cộng hidro halogenua

Cộng 1,2:

Cộng 1,4:

CH₂=CH–CH=CH₂ + HBr (dd) → CH₃ –CH = CH-CH₂Br

2. Phản ứng trùng hợp

Khi có mặt kim loại natri hoặc chất xúc tác khác, buta-1,3-dien tham gia phản ứng trùng hợp kiểu 1,4:

nCH2=CH-CH=CH2 —> (-CH2-CH=CH-CH2-)_n (caosu buna)

3. Phản ứng oxi hoá

a) Oxi hoá hoàn toàn

Phản ứng cháy tạo CO2 và H2O

b) Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn

Buta-1,3-dien và isopren làm mất màu dung dịch kali penmanganat tương tự như anken

III. ĐIỀU CHẾ

1. Điều chế buta-1,3-dien từ butan hoặc butilen bằng cách đề hidro hoá

2. Điều chế isopren bằng cách tách hidro của isopentan

IV. ỨNG DỤNG

Chế tạo cao su ( cao su buna, cao su isopren,...) làm lốp xe, nhựa trám thuyền,...