Bài 39: Quốc tế thứ hai. - Lịch sử lớp 10

1. Phong trào công nhân cuối thế kỉ XIX

- Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX và những thập niên đầu thế kỉ XX, chủ nghĩa tư bản chuyển sang chủ nghĩa đế quốc, mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản ngày càng gay gắt, phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân các nước diễn ra liên tục, nhất là ở Đức, Anh, Pháp và Mĩ.
- Ở Đức, phong trào công nhân phát triển mạnh trong những thập niên 70 - 80 của thế kỉ XIX, buộc giai cấp tư sản phải bác bỏ "Đạo luật đặc biệt".
- Ở Anh, những cuộc bãi công của công nhân đòi tăng lương, thực hiện ngày làm 8 giờ, cải thiện đời sống liên tục diễn ra nhất là ở Luân Đôn. 
- Ở Mĩ, ngày 1 – 5 – 1886, gần 40 vạn công nhân Si-ca-gô xuống đường biểu tình đòi ngày làm 8 giờ đã được giới chủ chấp thuận cho 5 vạn người. Về sau, ngày 1 – 5 hằng năm trở thành ngày Quốc tế Lao động.
- Phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân thế giới dẫn tới sự ra đời của nhiều tổ chức chính trị độc lập của giai cấp công nhân ở mỗi nước như Đảng Công nhân xã hội dân chủ Đức, Đảng Công nhân Pháp,...

2. Quốc tế thứ hai 

- Sự phát triển của phong trào công nhân cuối thế kỉ XIX đòi hỏi phải có tổ chức quốc tế để đoàn kết và biểu dương lực lượng của giai cấp vô sản quốc tế.
- Ngày 14 – 7 – 1889, nhân kỉ niệm 100 năm ngày phá ngục Ba-xti, gần 400 đại biểu công nhân của 22 nước họp ở Pa-ri đã tuyên bố thành lập Quốc tế thứ hai.
- Đại hội đã thông qua những quyết định quan trọng : sự cần thiết phải thành lập một chính đảng của giai cấp công nhân ở mỗi nước ; đấu tranh giành chính quyền ; đòi ngày làm 8 giờ và lấy ngày 1 – 5 hằng năm là ngày Quốc tế Lao động.
- Quốc tế thứ hai hoạt động trải qua hai thời kì (từ năm 1889 đến năm 1895 và từ năm 1895 đến năm 1914), đã có nhiều đóng góp cho phong trào công nhân thế giới, làm chậm lại quá trình chiến tranh đế quốc của các nước,... Ăng-ghen được coi là "linh hồn của Quốc tế thứ hai".
- Khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ, Quốc tế thứ hai đã bị phân hoá, trừ Đảng Công nhân xã hội dân chủ Nga vẫn tiếp tục hoạt động tích cực, gắn liền với lãnh tụ Lê-nin.