Bài 14: Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 - 1921) - Lịch sử lớp 8

I. Hai cuộc cách mạng ở nước Nga năm 1917

1. Tình hình nước Nga trước cách mạng

   - Năm 1914, Nga hoàng đẩy nhân dân Nga vào cuộc chiến tranh đế quốc, gây những hậu quả nghiêm trọng: kinh tế suy sụp, quân đội thiếu vũ khí, lương thực, thua trận, mất đất... Mọi nỗi khổ đè nặng lên các tầng lớp nhân dân. Phong trào phản đối chiến tranh, đòi lật đổ chế độ Nga hoàng lan rộng. Chính phủ Nga hoàng bất lực, không còn khả năng thống trị.

2. Cách mạng tháng Hai năm 1917

   - Mở đầu là cuộc biểu tình ngày 23 - 2 của 9 vạn nữ công nhân ở Pê-tơ-rô-grát. Ngày 27 - 2, dưới sự lãnh đạo của Đảng Bôn-sê-vích, công nhân chuyển từ tổng bãi công chính trị thành khởi nghĩa vũ trang. Quân khởi nghĩa chiếm công sở, bắt tướng tá của Nga hoàng. Chế độ quân chủ chuyên chế bị lật đổ.
   - Khắp nơi quần chúng nổi dậy bầu ra các xô viết. Giai cấp tư sản cũng thành lập Chính phủ lâm thời gồm đại biểu tư sản và địa địa chủ tư sản. Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai thắng lợi ở Nga.

3. Cách mạng tháng Mười năm 1917

   - Ở Nga hai chinh quyền song song tồn tại - Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và các xô viết đại biểu công nhân, nông dân, binh lính
   - Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích chuẩn bị kế hoạch dùng bao lực lật đổ chế độ lâm thời, chấm dứt tình trạng hai chính quyền song song. Chính phủ lâm thời vẫn theo đuổi cuộc chiến tranh đế quốc
   - Đêm 24 - 10, Lê-nin đến điện Xmo-nưi trực tiếp chỉ huy cuộc khởi nghĩa, chiếm được toàn bộ Pê-tơ-rô-grát và bao vậy Cung điện Mùa Đông. Đêm 25 - 10, các bộ trưởng của Chính phủ bị bắt, Chính phủ lâm thời tư sản sụp đổ hoàn toàn.
   - Đến đầu năm 1918, Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười giành được thắng lợi hoàn toàn.

II. Cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ thành quả cách mạng . Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

1. Xây dựng chính quyền Xô Viết

   - Đêm 25 - 10, Đại hội Xô Viết toàn Nga lần thứ hai tuyên bố thành lập chính quyền Xô Viết do Lê-nin đứng đầu và thông qua các sắc lệnh đầu tiên của chính quyền mới: Sắc lệnh hòa bình và Sắc lệnh ruộng đất.
   - Hơn 150 triệu hécta ruộng đất của địa chủ được trao cho nông dân.
   - Chính quyền Xô Viết tuyên bố xóa bỏ các đẳng cấp xã hội và những đặc quyền của Giáo hội; thực hiện nam nữ bình quyền; các dân tộc hoàn toàn bình đẳng, có quyền tự quyết và tự do phát triển. Nhà nước nắm các ngành kinh tế then chốt, trao cho công nhân quyền kiểm soát sản xuất.
   - Chính quyền Xô Viết đã kí Hòa ước Bơ-rét Li-tốp với Đức.

2. Chống thù trong, giặc ngoài

   - Năm 1918, quân đội 14 nước đế quốc câu kết với bọn phản cách mạng mở cuộc tấn công vũ trang vào nước Nga.
   - Suốt ba năm (1918 - 1920), nước Nga đã tiến hành cuộc chiến tranh cách mạng trong diều kiện khó khăn. Với chính sách cộng sản thời chiến, nhân dân Xô Viết đã vượt qua cơn hiểm nghèo.
   - Năm 1920, Hông quân đã đánh tan ngoại xâm nội phản. Nhà nước Xô Viết được bảo vệ và giữ vững.

3. Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

   - Lần đầu tiên trong lịch sử, cách mạng đưa những người lao động lên nắm chính quyền, xây dựng chế độ mới - chế độ xã hội chủ nghĩa.
  - Cách mạng tháng Mười dẫn đến những thay đổi lớn lao trên thế giới và đểlại nhiều bài học cho cuộc đấu tranh giải phóng của giai cấp vô sản, các dân tộc bị áp bức, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của phong trào cộng sản,giải phóng dân tộc.