Bài 2. Hoocmon thực vật - Sinh học 11

I. Khái niệm 

Hoocmon thực vật (phitohoocmon) là các chất hữu cơ do cơ thể thực vật tiết ra có tác dụng điều tiết hoạt động sống của cây.
- Đặc điểm chung:
+ Được tạo ra ở một nơi nhưng gây ra phản ứng ở một nơi khác trong cây.
+ Với nồng độ rất thấp nhưng gây ra những biến đổi mạnh trong cơ thể.
+ Tính chuyên hóa thấp hơn nhiều so với hoocmon ở động vật bậc cao.
Dựa vào tác động sinh lí của hoocmon đối với quá trình sinh trưởng của thực vật người ta chia hoocmon thực vật làm hai nhóm.
- Nhóm kích thích sinh trưởng: Auxin, Gibêrelin, Xitôkinin
- Nhóm ức chế sinh trưởng: EEtilen, Axit abxixic

II. Hoocmon kích thích

1. Auxin
- Nơi sản sinh: đỉnh của thân và cành
- Tác động:
+ Ở mức độ tế bào: kích thích quá trình nguyên phân và sinh trưởng kéo dài của TB.
+ Ở mức độ cơ thể: tham gia vào quá trình hướng động, ứng động, kích thích nảy mầm của hạt, chồi, kích thích ra rễ phụ...
- Ứng dụng: kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo quả không hạt, nuôi cấy mô ở tế bào thực vật, diệt cỏ.

2. Gibêrelin
- Nơi sản sinh: ở lá và rễ
- Tác động:
+ Ở mức độ tế bào: tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của mọi tế bào.
+ Ở mức độ cơ thể: kích thích nảy mầm cho hạt, chồi, củ; kích thích sinh trưởng chiều cao cây, tạo quả không hạt, tăng tốc độ phân giải tinh bột.
- Ứng dụng: kích thích nảy mầm cho khoai tây, kích thích chiều cao sinh trưởng của cây lấy sợi, tạo quả nho không hạt, tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản xuất mạch nha sử dụng trong công nghiệp sản xuất đồ uống.
3. Xitôkinin
- Nơi sản sinh: ở rễ
- Tác động:
+ Ở mức độ tế bào: kích thích sự phân chia tế bào, làm chậm quá trình già của tế bào.
+ Ở mức độ cơ thể: hoạt hóa sự phân hóa, phát sinh chồi thân trong nuôi cấy mô callus.
- Ứng dụng:sử dụng phổ biến trong công tác giống trong công nghệ nuôi cấy mô và tế bào thực vật, sử dụng tỏng bảo tồn giống cây quý.

III. Hoocmon ức chế

1. Êtilen
- Được sinh ra ở lá già, hoa già, quả chín
Hầu như mọi tế bào thực vật đều có khả năng tổng hợp AAB và AAB đã được phát hiện có mặt trong tất cả các mô sống, có nhiều ở tế bào khí khổng.
- Etilen điều chỉnh quá trình sinh trưởng và phát triển của cây.
- Vai trò sinh lí của etilen: điều chỉnh sự chín, sự rụng lá kích thích ra hoa, tác động lên sự phân hóa giới tính, ức chế kéo dài thân, kích thích sự giãn nở bên và sinh trưởng chiều ngang, tăng cường tốc độ hóa già, kích thích sự hình thành rễ và lông hút.

2. Axit abxixic
- ABA được sinh ra ở trong lá, chóp rễ hoặc các cơ quan đang hóa già.
- ABA kìm hãm quá trình