Bài 26: Học thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại - Sinh học 12

1. Quan niệm tiến hóa và nguồn nguyên liệu tiến hóa

    - Kết hợp cơ chế tiến hóa bằng CLTN của Đacuyn với các thành tựu của di truyền học đặc biệt là di truyền quần thể.
    - Từ những năm 1940s, Fisher, Haldane, Dobzhansky, Wright, Mayr đã xây dựng học thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại
    - Tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn:
        + Tiến hóa nhỏ: quá trình làm biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể (tần số alen và thành phần kiểu gen)
            Quá trình này kết thúc khi có loài mới xuất hiện
        + Tiến hóa lớn: quá trình biến đổi quy mô lớn, qua hàng triệu năm, làm xuất hiện các đơn vị phân loại trên loài.
        + Hình thành loài được xem là ranh giới giữa tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn.
    - Nguồn biến dị di truyền của quần thể
        + Tiến hóa không xảy ra nếu không có biến dị di truyền.
        + Mọi biến dị đều phát sinh do đột biến (sơ cấp) => các alen được tổ hợp qua giao phối tạo biến dị tổ hợp (thứ cấp)
        + Do sự di chuyển của các cá thể hoặc các giao tử từ quần thể khác vào.

2. Các nhân tố tiến hóa.

    - Đột biến:
        + Là một loại nhân tố tiến hóa.
        + Tần số đột biến gen trên mỗi gen trong một thế hệ dao động từ 10^-6 đến 10^-4.
        + Cung cấp nguồn biến dị sơ cấp.
    - Di - nhập gen
        Hiện tượng di - nhập gen hay dòng gen là hiện tượng trao đổi cá thể hoặc giao tử giữa các quần thể khác nhau
    - Chọn lọc tự nhiên:
        + Là quá trình phân hóa khả năng sống sót và khả năng sinh sản của các cá thể với các kiểu gen khác nhau trong quần thể
        + Tác động trực tiếp lên kiểu hình và gián tiếp làm biến đổi tần số kiểu gen.
        + CLTN quy định chiểu hướng tiến hóa. Là nhân tố tiến hóa có hướng.
        + Phụ thuộc chọn lọc chống alen trội hay chọn lọc chống alen lặn
    - Các yếu tố ngẫu nhiên
        + Sự biến động di truyền hay sự phiêu bạt di truyền
        + Thường xảy ra ở quần thể kích thước nhỏ
        + Thay đổi tần số alen không theo một hướng nhất định
        + Một alen có lợi có thể bị loại bỏ hoàn toàn và ngược lại.
    - Giáo phối không ngẫu nhiên
        + Tự thụ phấn; giao phối gần; giao phối có chọn lọc
        + Không làm thay đổi tần số alen nhưng làm thay đổi thành phần kiểu gen theo hướng tăng dần đồng hợp; giảm dần dị hợp.
        + Kết quả: nghèo vốn gen và giảm đa dạng di truyền