Thụ phấn - Sinh học 6

Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy.

1. Hoa tự thụ phấn và hoa giao phấn 

a) Hoa tự thụ phấn 
- Hoa tự thụ phấn là hoa có hạt phấn rơi vào đầu nhụy của chính hoa đó.
- Đặc điểm của hoa tự thụ phấn là:
+ Hoa lưỡng tính: trên hoa có cả nhị và nhụy 
+ Thời gian chín của nhụy và nhị đồng thời 
- Một số loại hoa tự thụ phấn là: hoa hồng, hoa phong lan, hoa cải, hoa bưởi...
b) Hoa giao phấn
- Hoa giao phấn là hoa có sự thụ phấn bắt buộc phải thực hiện giữa các hoa với nhau vì:
+ Hoa giao phấn là những hoa đơn tính
+ Những hoa lưỡng tính có thời gian chín của nhị và nhụy không cùng 1 lúc 
- một số ví dụ về hoa giao phấn: hoa bầu, hoa dưa hấu...
+ Ngoài cách tự thụ phấn và giao phấn ở thực vật có hoa còn có hiện tượng thụ phấn nhờ sâu bọ, nhờ gió, và nhờ con người.

2. Đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ sâu bọ 

+ Có màu sắc sặc sỡ: vàng, đỏ, cam...-> Thu hút
+ Tràng hoa hình ống, chật, hẹp -> sâu bọ phải chui vào lấy phấn và mật hoa ở đáy hoa 
+ Nhị có hạt phấn to, có gai, có chất dính -> dễ dính vào sâu bọ để chúng giao đến hoa khác thụ phấn 
+ Đầu nhụy có chất dính -> Hạt phấn mà sâu bọ mang sẽ dính vào đầu nhụy và được giữ lại
+ Có mùi thơm -> Kích thích và thu hút côn trùng
- Ví dụ hoa thụ phấn nhờ sâu bọ: hoa hồng, hoa phong lan, hoa mướp, hoa cải, hoa cúc...

3. Đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ gió 

+ Gió mang hạt phấn của hoa này chuyển đến hoa kia
- ĐẶc điểm của hoa thụ phấn nhờ gió:
+ Hoa thường tập trung ở ngọn cây -> khi gió thổi qua dễ bay xa hơn
+ Bao hoa thường tiêu giảm
+ Chỉ nhị dài, bao phấn treo lủng lẳng -> gió dễ mang đi hơn
+ Hạt phấn rất nhiều, nhỏ và nhẹ -> dễ rơi, gió mang đi được xa và thụ phấn được nhiều hơn 
+ Đầu hoặc vòi nhụy dài, có nhiều lông -> dính được hạt phấn do gió mang đến 
- Ví dụ: hoa bồ công anh, hoa ngô...

4. Ứng dụng kiến thức về thụ phấn 

+ Mặc dù hoa có những đặc điểm rất phù hợp với tự thụ phấn, giao phấn nhờ sâu bọ và nhờ gió, nhưng không phải sự thụ phấn bao giờ cũng thực hiện được.
ví dụ: 
+ Khi gặp điều kiện thời tiết bất lợi: mưa nhiều sâu bọ không đi lấy mật, không có gió 
=> Vì vậy ngoài cách thụ phấn trên, con người chủ động thụ phân cho hoa, nuôi côn trùng để thụ phấn như ong, bướm làm tăng khả năng tạo quả, hạt cho cây.
VÍ dụ:
+ Trồng ngô nơi thoáng gió, ít chướng ngại: ngoài bãi, ngoài ruộng
+ Nuôi ong trong vườn cây ăn quả: vườn vải, vườn điều..
- Mặt khác con người còn thực hiện giao phấn giữa những cây khác nhau để tạo ra giống cây mới kết hợp đặc tính mong muốn , có phầm chất tốt, năng suất cao..